احمد کریمی حکاک

پیام دکتر احمد کریمی حکاک  بخاطر انتشار کتاب آزمون برگزیدگی

پیامی صادقانه در برابر کلامی شاعرانه

 در قرنهای گذشته، بسیاری از شاعران ایرانی یهودی  تبیین آئین یهود را با نظر داشت به ایجاد آشتی میان یهودیان و مسلمانان ، وجهه اهتمام خود میکردند.  در دوران اخیر نیز شاعران یهودی مذهب ایران دوش بدوش دیگران در جهاد اجتماعی و سیاسی مردم ایران شرکت جسته و آرمان هائی همچون آزادی و آبادی ، حکومت قانون و استقرار دمکراسی را تبلیغ و به مردم تفهیم کرده اند.  در امروزه  روز غربت نشینی ایرانیان، اندک اندک و اینجا و آنجا شاعران ایرانی یهودی ،صدای ویژه خود را باز می یابند و در سروده های خود بر اصولی پا میفشارند که صراحت و صداقتی نو را در بر دارد. گوئی شاعر ایرانی یهودی معاصر به هم میهنان غیر یهودی خود میگوید ” من اینگونه میاندیشم، جهان را اینگونه میبینم ، و با این اندیشه و بینش میخواهم با تو سخن بگویم. بیا ای همزبان سخن مرا بشنو،و در پاسخ سخنی بگو، شاید با هم به مقصدی یگانه رسیدیم و شاید نه، اما دست کم بیا سخن یکدیگر را حرمت گزاریم.” این کیفیت ویژه را من بیش از هر شاعر دیگری در کار جهانگیر صداقت فر و بیش از هر جای دیگر در برگ برگ مجموعه شعر او با عنوان ” آزمون برگزیدگی ” دیده ام

در ” آزمون برگزیدگی ” چنانکه از نامش پیداست ، محور سخن بر گذار اساطیرتاریخی قوم یهود است از منازل تاریخی بیشماری که از خلق اساطیرالاولین بشر تا عصر امروز آن قوم دوام یافته است

سخن از ” سفر آفرینش ” و “سفر خروج ” و “نزول ده فرمان ” ؛ سخن از دختران صیهون است و نهضت صیهونیسم،سخن از ” کریستال ناخت ” و ” هالوکاست ” است  و سخن از برخورد امروزی روشنفکران جهان است با مسئله ارض موعود و کشور اسرائیل .در این همه مضامین متمرکز میتوان با شاعر هم آواز شد یا در پاسخش سخنی سرود. اما نمیتوان از کنار این کلام نو در شعر فارسی بی اعتنا گذشت، چرا که در قلب تپنده سخن شاعر، معنای امروزی ایرانی یهودی بودن نهفته است. اینک شعری که باید،باید، باید به آن اندیشید و در پاسخش کلامی گفت : در موافقت ، همدلی یا در جدل و رو در روئی ؛ و من تردید ندارم که ” آزمون برگزیدگی ” هر دو گونه پاسخ و ای بسا گونه های پیش بینی ناپذیر دیگری را نیز بر خواهد انگیخت                                                                                                                                    

از نظر زیبائی شناختی نیز اشعار این مجموعه ویژگیهائی را می نمایانند که با هویت قومی شاعر پیوندی تنگاتنگ دارند.  مثلا در دو شعر نخست یعنی ” قوم برگزیده ” و” میثاق” تکنیک سخن گفتن رو در رو با خدا، که در شعر فارسی بیش از هر جا در مناجات و مناجات نامه ها ثبت است، راه بر شیوه ای از خطابت میگشاید که یاد آور گفتار نوح و ابراهیم است با یهوه در ” عهد عتیق “. در این اشعار حالتی عاطفی جاریست که شاعر را در عتاب با آفریدگار خود مینمایاند. در بعضی  اشعاری که از پی آن میاید نیاز مبرم شاعر- و شاید همکیشان و هم اندیشگان او را میبینیم به برقراری گفت و شنود با دیگر هم میهنان خویش، که اشعار “کوچ” و”ای هم تبار ” را میتوان نمونه ای از این گرایش شمرد. اما در بسیاری از اشعار این مجموعه، فراز و نشیبهای متن و فراز نشیبهای تاریخ قوم یهود ، سطر به سطر و تصویر به تصویر همراهی میکند. تو گوئی شعر وآئین دست در دست یکدیگر از مد تاریخ سر بدر میآورند تا تمام قد در برابر ما بایستند و شرح سفر تاریخی و آزمونهای توان شکن خود را بیان کنند. اما نه با سری افکنده بلکه با سرفرازی، آنسان که مثلا در شعر ” رسیدن ” میبینیم                                        

در یک کلام  ” آزمون برگزیدکی ” کلامی مبارک است و افزوده ای شایان بر شعر ایرانیان غربت نشین، و یکی از هجاهای واپسین در شعر فارسی. در این مجموعه ساختار کلام شاملو و اخوان را میتوان دید که مصادیق تاریخ پر رنج و شکنج یهود را در پیچ و خم کوچه های عودلاجان میجوید. در اینجا معماری را میتوان دید خیره در طاق طاقی زیبائی به جای مانده از نیاکان خویش، که اندیشه مرمت را در سر می پرورد. مهمتر از همه در این مجموعه صدای انسانی را میتوان شنید که در میانه سخن گفتن از ” شب شیشه های شکسته ” مانند بغضی در حنجره شاعر، با تلنگر خاطره ای قومی در هم میشکند                                                              

خشم و خروش او ، فریاد دادخواهی او و بغض شکسته او بر ما مبارک باد

احمد کریمی حکاک

اصل پیام به خط استاد کریمی حکاک

Recent Posts